Lời Đức Đạt Lai Lạt Ma

Thời gian không đợi ai. Kể từ khi chào đời, chúng ta cứ từng phút từng giây tiến đến gần đoạn kết, về cái chết. Đời sống con người là như vậy, thế giới này, vũ trụ này, tất cả đều như vậy cả…

Tâm của chúng ta đây, cho dù hiện tại chứa đầy vô minh và khổ đau, vẫn có thể chuyển thành tâm giác ngộ của một đấng Phật đà. Nếu nói về vật chất tiền tài thì đúng là nên tri túc, đừng ham muốn. Nhưng trên lĩnh vực tâm linh, vì tiềm năng của tâm thức con người không giới hạn mà đời sống thì lại có hạn, cho nên phải cố gắng tối đa, tận dụng khoảng thời gian sống ngắn ngủi để làm hết những gì tâm có thể làm được, nhờ kiếp người quý giá này…

Lời Đức Đạt Lai Lạt Ma

Tuesday, February 21, 2017

Đạo Phật thời “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”

Không lên Facebook thì thôi, đã lên thì càng càng càng dễ bị “ong thủ” do quá nhiều chuyện lễ lạt, tranh giành… nơi cửa Phật. Cũng không hiếm các Thày bị dính vào chuyện thị phi này khác thành ra làm hại cả danh tiếng của Đạo.

Vậy chúng ta cần phải có cái nhìn đúng đắn như thế nào về Đạo Phật trong giai đoạn hiện nay, thời mở cửa “bung ra” làm ăn, thời của kinh tế thị trường “định hướng xã hội chủ nghĩa?”

Nhìn lại lịch sử, Đạo Phật vào Việt Nam có một bề dày hàng nghìn năm – nhiều thuyết sử cho rằng còn trước cả thời gian vào Trung Quốc. Đến thời kỳ Việt Nam giành độc lập từ ách thống trị ngàn năm phương Bắc, Đạo Phật phát triển cực thịnh như vua Lý Thánh Tông đồng thời là thiền sư, các vị “quốc sư” đều là bậc thiền sư lỗi lạc cả: Sư Vạn Hạnh, Không Lộ, Khô Đầu, Thông Biện, Viên Chiếu… Thời nhà Trần cũng vậy, sự phát triển của Đạo Phật rất mạnh. Có thể nói đây là thời kỳ vàng son của Đạo Phật ở Việt Nam.

Tất nhiên, cái gì cực thịnh thì cũng đến lúc suy. Được sủng ái, thì tất trong giới tăng lữ sẽ phát sinh nhiều tệ lậu. Giới tăng lữ Phật giáo Việt Nam thời Lý – Trần không nằm ngoài quy luật này. Đạo Phật Việt Nam suy từ đó, cùng với lịch sử thăng trầm của dân tộc và có lẽ nó suy cho đến tận ngày nay.

Thời kỳ sau năm 1954, do du nhập học thuyết Mác – Lênin vào đất nước mà Đạo Phật cùng với nhiều Đạo, Tôn giáo khác bị coi là mê tín. Rất nhiều chùa chiền bị phá hủy, chỉ thiếu có nước diệt đạo (truy sát các nhà tu hành) mà thôi. Điều này dẫn đến một sai lầm, là bản thân tư tưởng Mác – Lênin là một học thuyết về sự phát triển xã hội gắn liền với đấu tranh giai cấp, do đó nó yếu về sự giáo dục con người theo những chuẩn mực truyền thống hàng ngàn năm mà các Đạo, Tôn giáo vẫn làm, đồng thời vì đấu tranh giai cấp mà nó phủ nhận các giá trị truyền thống về gia đình, họ tộc, dân tộc… mà chỉ là sự gắn kết của những người cùng chí hướng xây dựng xã hội. Nguy hại hơn, triết học Mác – Lênin là duy vật, nên phủ nhận mọi yếu tố tâm linh, và đến nay thì chính sự phát triển của khoa học đã thừa nhận những yếu tố tâm linh đó là hiện hữu, chỉ có điều con người bằng các phương tiện hiện nay của mình chưa tiếp cận được mà thôi.

Phải thừa nhận rằng, nhu cầu về tâm linh của con người là có và thực sự rất mạnh mẽ. Đáp ứng điều đó, một xã hội cần phải có sự tồn tại và phát triển của các Đạo, Tôn giáo để hướng dẫn con người suy nghĩ, ứng xử… phù hợp với quy luật tự nhiên, kể cả những quy luật của thế giới “tự nhiên nhưng siêu hình.”

Nhu cầu này không chỉ có ở đại đa số dân chúng, mà còn có, thậm chí rất mạnh ở các tầng lớp cán bộ, đến cả cấp cao trong bộ máy cầm quyền ở đất nước chúng ta. Bằng chứng là mấy năm nay báo chí, mạng xã hội đưa nhiều tin về “xe biển xanh” đi lễ lạt đầu năm, chùa chiền cứ là đầy các bà vợ quan đi lễ ra… Mấy năm trước còn có câu chuyện không biết thật hay hư cấu, về một bác còn định “thi đấu” lên chức vụ cao nhất của đất nước, xài bùa ngải âm binh để hại các đối thủ chính trị…

Không phải là sự phát triển vàng son của Đạo (nói chung,) Đạo Phật (nói riêng) mà phải là sự phát triển cực thịnh của mê tín.

Vậy Đạo Phật ở đâu trong giai đoạn này?

Tất cả những gì tiêu cực đang diễn ra, về những thói hư tật xấu của giới tu hành, cũng như mê muội đến mức điên loạn của dân chúng… cho thấy ở Việt Nam hiện nay không có Đạo Phật.

Chúng ta có một thời gian quá dài phủ nhận sạch bách những yếu tố tâm linh, thì nay được cởi mở tất cả các yếu tố đó cùng bung ra “trăm hoa đua nở,” thày chân chính như cái kim trong biển cả, còn lại đủ các thứ tà ma. Người ta gạ gẫm nhau xem phong thủy, xin bùa ngải, viết sớ khóc lóc xin xỏ thánh thần, xóc thẻ xin xăm, bày vẽ lễ vật cầu tài cầu lộc… hết thảy những gạ gẫm đó, đều là hành động của tà ma.

Cũng là vào thời của vật chất thừa mứa, thế giới bước vào cuộc Đại cách mạng công nghệ nên sản phẩm làm ra giá thành ngày càng rẻ, đồng tiền có vẻ dễ kiếm nên thực sự ở thời chúng ta, có quá nhiều cám dỗ.

Dân chúng u mê dễ kiếm tiền, lại mong kiếm được nhiều hơn. Họ đem tiền của cung phụng chăm bẵm các nhà tu hành, làm cho chính các nhà tu hành cũng sinh hư. Thực sự ở thời chúng ta, đặc biệt các nhà sư miền Bắc cực kỳ sướng, vì được cung phụng chăm bẵm quá nhiều.

Như Cụ Tịnh Không nói, “giàu có thì khó học đạo,” ngoài các vị tà sư, thì còn có nhiều nhà tu hành bị người đời làm hỏng. Chúng ta đã từng nghe về bộ sưu tập máy ảnh Leica của một vị trụ trì, chắc chắn không dưới tiền tỉ, và hình như vị này còn có bộ sưu tập đồng hồ đeo tay cũng khủng không kém. Hay có thày vẫn đam mê điện thoại đẹp đời mới ở Hải Dương…

Ở cõi đời này đã sướng thế, thì các thày còn muốn tu đi đâu nữa?

Xin nhắc lại, ở thời của chúng ta không có Đạo Phật. Các nhà tu hành chân chính vẫn có, nhưng không nhiều. Chỉ có Phật giáo, với tư cách là một Tôn giáo, chứ không phải là Đạo, con đường sáng dẫn con người tới giác ngộ và giải thoát. Thời Lý – Trần, chính quyền muốn dựa vào Phật giáo để dẫn dắt con người về tư tưởng. Thời nay chính quyền muốn cho sống thì được sống, bắt chết thì phải chết… Phật giáo “phát triển” (có ngoặc kép) mạnh như ngày hôm nay là do có sự ủng hộ của chính quyền. Bằng chứng là chùa to tượng lớn, tháp nọ điện kia cứ là xây cất lung tung…

Đó cũng không phải là sự phát triển về chất, mà chỉ là về lượng. Chừng nào chúng sinh bớt u mê bớt bị lợi dụng, thì mới là sự phát triển của Đạo. Còn như hiện nay, chỉ là sự hào nhoáng bề ngoài. Tuy nhiên, mình vẫn ủng hộ xây chùa chiền – vì cái gì cũng vậy, qua mê thì đến tỉnh…     

… Vậy thái độ đúng đắn của người học Phật phải ra sao?

Không có người xấu, chỉ có người làm việc xấu. Khi họ nhận ra và không làm việc xấu nữa, thì họ có khi còn tốt hơn chúng ta. Ngay cả các Thày, trước khi trở thành nhà sư, họ cũng là người, và hiện nay thì cũng vẫn là… người. Chúng sinh là bình đẳng, nhận thức chưa đúng hôm nay thì ngày mai đúng.

Lúc đó chùa to điện lớn sẽ còn lại cho Đạo, Đạo suy mãi rồi cũng có lúc đi lên, dù còn lâu mới đến cực thịnh vàng son, nhưng có cái gì mãi ở dưới đáy đâu. Cái cực thịnh thì đi xuống ắt phải có cái dưới đáy đi lên, vậy thôi.

Thái độ của người Phật tử còn thấy chướng tai gai mắt bởi những chuyện như vậy, thì còn chưa thông, chưa sáng. Đó là những chuyện đời, chuyện thế tục. Người học Phật không chỉ phải nhìn ra những điều chưa đúng đắn, mà còn phải nhìn thấy được hết và có cách đánh giá trí tuệ về những điều đó. Phật tử có cái u mê của Phật tử, chúng sinh có u mê của chúng sinh và các nhà tu hành có những sai lầm của nhà tu hành. Thái độ đúng đắn là thấy, hiểu được và biết tránh, tùy duyên tùy hoàn cảnh mà nói, tuyệt đối không sinh tâm thù ghét, tỏ thái độ thù địch hay ghê tởm… Làm như vậy không giác ngộ, giáo hóa được ai mà chỉ gây thù chuốc oán.

Điều này dễ làm người học Phật bị hiểu lầm rằng họ yếm thế, mũ ni che tai không muốn đấu tranh với những thói hư tật xấu của xã hội. Không phải, vì học Phật được trang bị một nhãn quan rất logic, rất khoa học nên người học Phật không vững tâm sẽ rất khổ vì xung quanh có rất nhiều điều chưa vừa ý. Người viết có nhiều bạn Phật tử như vậy, họ nhìn thấy được hết, nhưng chưa đủ tâm từ, chưa đủ suy xét trí tuệ nên còn động tâm, phản ứng không đúng cách lại sinh sân hận.

Điều quan trọng với người học Phật vẫn là phải nhìn thấy được những điều đó, nhưng quán chiếu được tâm của mình, không vọng động và trước những hoàn cảnh đó thì “tùy duyên mà giáo hóa.” Ví dụ khi mình viết những dòng này, sẽ có rất nhiều bạn đọc và hiểu được cách hành xử cần có của người học Phật, thì đó là mình đã đạt được một chút kết quả rồi, dù ít nhưng vẫn là có.

Khía cạnh này, vẫn có những nhà tu hành, nhà chùa làm tốt mà không phải ai cũng hiểu được. Ví dụ như lễ “Dâng sao giải hạn” – giáo lý nhà Phật không có chuyện này nhưng nếu chúng sinh Phật tử vẫn tin, nhà chùa không thể phủ nhận ngay. Một mặt nhà chùa vẫn giúp làm lễ, nhưng trong đó là việc đọc những bài kinh cầu an… và hướng dẫn dần Phật tử, đầu tiên là làm những lễ giản dị, tiết kiệm… sau này khi đã hiểu và tin giáo lý của Phật thì những lễ đó không cần nữa.

Vì thế nên nếu thấy tấm ảnh biển người “Dâng sao giải hạn” đứng chật cầu vượt trước cửa chùa Phúc Khánh, thì hãy khởi tâm từ bi mà thương lấy chúng sinh, mong cho từng người trong số họ dần dần hiểu ra được, mà không mê nữa. Không phải chửi họ là ngu là dốt, làm như thế thì tâm chúng ta đã bị vẩn đục rồi.

Có một câu chuyện vừa xảy ra thế này: Vụ phóng sinh 10 tấn cá. Chúng ta hãy gác những thông tin về nhân thân của vị tăng vừa làm lễ cho đại gia nào đó đi, cũng gác luôn ra một bên chuyện thày này phát biểu thế nào đó về Lý Thường Kiệt đi, và hãy nhìn một cách khách quan xem nhé. Nếu như người mời thày chỉ cung cấp thông tin là làm lễ phóng sinh, mà không nói là cá gì và số lượng bao nhiêu, thì lúc đến nơi thày thấy 10 tấn lại phải bảo gia chủ “Thôi đem bán lại đi, thả lấy mười cân thôi!” à? Còn nếu gia chủ xin ý kiến từ trước, làm nhà sư cũng như thày người ta, phải biết cách hướng dẫn Phật tử để làm được một lễ giản dị, tiết kiệm và thiết thực. Việc phóng sinh là tùy duyên, không nhất thiết phải làm và đã làm không nhất thiết phải nhiều. Để số tiền tiết kiệm được giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn, tốt hơn. Còn việc phải chịu búa rìu “dư luận Phây búc” là do “nghiệp” của thày nó thế, có gì phải nói nhiều đâu. Chúng ta hãy tâm niệm, “cái gì không biết, không nói!” Chuyện có biết bao uẩn khúc bên trong, sao ta biết mà phán như đúng rồi được, lại sa vào vọng động.

Người viết bài này đã từng bị nhiều chỉ trích là theo Phật thì tiêu cực, bịt tai không nghe bịt mồm không nói… Có người bạn chỉ trích xong rồi, lại nói nếu tao theo Tôn giáo nào đó, tao sẽ theo Công Giáo, bên đó kỷ luật tốt, tính đấu tranh cũng cao hơn…

Nhìn chung những điều đó không có gì sai, có thể chưa đúng thôi. “Bịt tai không nghe bịt mồm không nói” mình đã nói ở trên rồi, nghe vẫn nghe nhưng thực sự rất biết, chứ không phải không biết. Chỉ có điều nói như thế nào, vào lúc nào. Còn Đạo Phật đấu tranh bằng cách giáo dục, chỉ ra sai trái, động viên người còn làm việc xấu dừng lại, chứ không coi người ta là người xấu cần phải tiêu diệt.


Đạo Phật không chỉ tin vào nhân quả, mà còn tin vào luân hồi, kết hợp với mục đích của Đạo Phật là giáo dục con người, mà giáo dục thì không phải ngay lập tức mà có kết quả, thậm chí có người sẽ cười vì kết quả có thể đến vào… kiếp sau.

Những người không tin vào điều đó cũng một phần do bị ảnh hưởng bởi giáo dục xã hội chủ nghĩa mấy chục năm, không muốn tin vào những yếu tố tâm linh.

Do đó, các nhà “cách mạng Facebook” thường hay sa vào một số sai lầm:
-       Muốn cải tạo xã hội ngay lập tức. Cuộc cách mạng long trời lở đất có thể diễn ra, nhưng nhận thức của con người thì không dễ như vậy. Sự thay đổi xã hội là cần thiết và có thể là tất yếu, nhưng cũng cần phải có một lý thuyết đúng đắn cho quá trình thay đổi nhận thức con người.
-       Chĩa mũi dùi thù hằn vào những con người mà hiện nay họ cho là “những người xấu.” Như thế họ lại sa vào sai lầm của chính những gì họ đang lên án, là giải quyết vấn đề bằng thù hằn vào bạo lực.

Đến đây, các bạn có thể hiểu được rằng mình vẫn viết về những thói hư tật xấu trong xã hội, nhưng thái độ và cách tiếp cận của mình rất khác. Chúng ta hãy nhìn, thấy, biết và hiểu; xem có mình trong những điều chưa tốt đẹp đó không, có làm được gì để thay đổi chính mình tốt đẹp hơn không? Như Phật dạy, hãy nói lời ái ngữ, thương yêu tất cả những vật, những người xung quanh… do đó cách phản ánh thực trạng xã hội của mình cũng sẽ khác. Các bài báo mình viết cũng theo cách như vậy.

Để làm sao ai không đọc thì thôi, đã đọc những gì mình viết thì người đọc phải cảm thấy có điều gì đó bình an, không phải sự thù hận hay vọng động, loạn tâm. Kiếp người này quý giá lắm, chưa biết sau cuộc đời này chúng ta có còn được làm người nữa không, hãy cố mà chăm sóc cho mình được một cái tâm thanh thản, tốt đẹp và trong sáng…

Tham gia thảo luận trên Facbook tại đây  

No comments:

Post a Comment