Lời Đức Đạt Lai Lạt Ma

Thời gian không đợi ai. Kể từ khi chào đời, chúng ta cứ từng phút từng giây tiến đến gần đoạn kết, về cái chết. Đời sống con người là như vậy, thế giới này, vũ trụ này, tất cả đều như vậy cả…

Tâm của chúng ta đây, cho dù hiện tại chứa đầy vô minh và khổ đau, vẫn có thể chuyển thành tâm giác ngộ của một đấng Phật đà. Nếu nói về vật chất tiền tài thì đúng là nên tri túc, đừng ham muốn. Nhưng trên lĩnh vực tâm linh, vì tiềm năng của tâm thức con người không giới hạn mà đời sống thì lại có hạn, cho nên phải cố gắng tối đa, tận dụng khoảng thời gian sống ngắn ngủi để làm hết những gì tâm có thể làm được, nhờ kiếp người quý giá này…

Lời Đức Đạt Lai Lạt Ma

Friday, December 26, 2014

55 năm quan hệ Cuba – Hoa Kỳ III: Từ Angola đến "bình thường hóa quan hệ"

Lính Cuba ở Angola
Dính líu vào Châu Phi

Năm 1975 Angola thành một nước độc lập từ địa vị là tỉnh thuộc địa của Bồ Đào Nha ở nam Châu Phi. Ngay lập tức nội chiến nổ ra giữa ba phong trào dân tộc: FNLA (Mặt trận quốc gia giải phóng Angola) kiểm soát miền bắc đất nước, UNITA (Liên minh Dân tộc vì nền Độc lập Toàn vẹn Angola) ở phía nam (hai tổ chức này bị cho rằng nhận vũ khí của Cộng hòa Nam Phi, Zaire,Hoa Kỳ). Tổ chức cánh tả MPLA (Phong trào Nhân dân Giải phóng Angola) được Liên Xô ủng hộ MPLA bằng vũ khí, khí tài… cùng quân lính Cuba được chở sang Angola bằng máy bay Liên Xô. Đến cuối năm 1975, quân đội Cuba đánh bại FNLA, chỉ còn UNITA tiếp tục đơn thương độc mã tiến hành chiến tranh du kích. Chiếm được thủ đô Luanda và các thành phố chính của đất nước, MPLA thành lập nước “Cộng hòa nhân dân Angola” theo đường lối Mácxít, và tổ chức Thống nhất Châu Phi OUA đã kết nạp Cộng hòa nhân dân Angola thành thành viên thứ 47 của mình.

Trước tình hình này, Henry Kissinger (27/5/1923 – … ) khi đó là ngoại trưởng Hoa Kỳ, kêu gọi Quốc hội nước này cho phép hỗ trợ lực lượng đối lập tại Angola. Ngày 2/1/1976 Bộ ngoại giao Hoa Kỳ phản đối việc đưa vũ khí, khí tài quân sự Liên Xô cùng quân lính Cuba vào can thiệp tình hình tại Angola. Tổng thống Hoa Kỳ lúc đó là Gerald Ford (14/7/1913 – 26/12/2006) cũng đã đề nghị Quốc hội Hoa Kỳ cho phép can thiệp, nhưng ngân sách không được Quốc hội thông qua – đây là lần đầu tiên Quốc hội Hoa Kỳ ngăn cản một việc như thế này, và cũng lần đầu tiên Liên Xô can thiệp vào sự kiện ở một nước có khoảng cách xa như vậy.

Hoa Kỳ không công nhận nước Cộng hòa nhân dân Angola, nhưng Pháp là nước Phương Tây đã làm việc này.

Trong thời gian này, Cuba cũng tham gia vào tình hình một số nước khác ở Châu Phi. Tháng 3/1977, Fidel Castro đi thăm một số nước như Libya, Somali, Ethiopia, Mozambic và Angola.

Trong các năm 1977- 1978, Somalia xâm lược nước Ethiopia xã hội chủ nghĩa ở phía Bắc. Bối cảnh của cuộc chiến này xảy ra khi chính sách của Hoa Kỳ dưới thời tổng thống Jimmy Carter (1/10/1924 - …) thay đổi: từ 1/9/1977 ngừng gửi vũ khí đến Somalia. Do đó Ethiopia được sự hỗ trợ hiệu quả của Liên Xô (vũ khí, khí tài và nhiều chuyên gia quân sự) và Cuba (20.000 lính Cuba được Liên Xô trả lương) đã giành được nhiều chiến thắng, đến đầu năm 1978 quân Somalia buộc phải rút quân khỏi Ogadel.

Đến đầu năm 1978, Hoa Kỳ cho rằng số người Cuba ở Châu Phi khoảng 40.000 người, trong đó ở Angola 25.000 người (quân đội nằm trong khoảng từ 10.000 đến 20.000 người), ở Ethiopia từ 16.000 đến 17.000 người, ở Mozambic khoảng 800 người, ở Tanzania từ 100 đến 300 người. Đến năm 1985, người Cuba ở Châu Phi có đến 50.000 binh lính và 10.000 nhân viên kỹ thuật. Từ năm 1975 đến 1984, thiệt hại về người của Cuba ở Châu Phi là khoảng 15.000 người chết và 35.000 người bị thương. 

1980: Khoảng 125.000 người Cuba, nhiều người trong số họ là tù nhân được thả đã chạy trốn sang Mỹ, khi Cuba tạm thời dỡ bỏ các lệnh hạn chế.

1984. Nam Phi ký Hiệp ước Lusaka với Chính phủ Angola, theo đó Nam Phi sẽ rút quân của mình ở Nam Angola. Ngày 8/8/1988, ba nước Angola, Nam Phi và Cuba ký Hiệp định Geneve với Hoa Kỳ làm trọng tài, quy định việc triệt thoái toàn bộ quân Nam Phi khỏi Angola và Namibia và một Hiệp ước khác giữa Cuba và Angola về việc rút quân đội Cuba. Ngày 22/12/1988 một Hiệp ước được ký ở New York về việc rút toàn bộ 75.000 quân lính Cuba khỏi Angola, là một trong những sự kiện chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài 14 năm ở nước này.

1993: Hoa Kỳ thắt chặt cấm vận đối với Cuba. Trong năm này Cuba áp dụng một số cải cách thị trường nhằm ngăn chặn sự suy thoái của nền kinh tế. Chúng bao gồm việc hợp pháp hoá đồng đô la Mỹ, việc chuyển đổi nhiều trang trại nhà nước thành bán tự trị hợp tác xã, và việc hợp pháp của doanh nghiệp tư nhân dạng tư nhận một phần.

1994: Cuba ký một thỏa thuận với Mỹ, theo đó Mỹ đồng ý nhận 20.000 người dân Cuba một năm, để giúp Cuba hạn chế sự di cư của người tị nạn.

1996: Hoa Kỳ áp đặt lệnh cấm vận thương mại lâu dài để đáp trả lại sự kiện Cuba bắn rơi hai máy bay Hoa Kỳ bay trên căn cứ của người Cuba lưu vong tại vùng Florida.

1998: Hoa Kỳ giảm bớt các hạn chế kiều hối cho thân nhân của người Mỹ gốc Cuba.

Tháng 11 năm 1999: Câu chuyện dậy sóng dư luận giữa hai quốc gia, giữa những người họ hàng về cậu bé Elian Gonzalez. Vượt biên cùng mẹ và bố dượng, họ bị đắm tàu khi chỉ còn cách bờ biển nước Mỹ 56km. Cuộc tranh cãi tưởng như bất tận ở tòa án đã nổ ra rằng cần cưỡng bức chú về Cuba hay để chú lại với những người họ hàng ở Miami.

Tháng 6/2000. Cuối cùng thì chú lại quay lại La Habana và đoàn tụ với cha của mình. Chủ tịch Cuba Fidel rất quan tâm đến cuộc sống và học hành của chú.

Tháng 6/2001. Năm người Cuba bị kết án ở Miami tội làm gián điệp cho Chính phủ Cuba với những mức án tù dài. Vụ án “Năm người Cuba” gần như đã trở thành một thách thức với Chính phủ Cuba.

Tháng 11/2001. Lần đầu tiên sau 40 năm, chuyến hàng xuất khẩu lương thực thực phẩm đầu tiên từ Hoa Kỳ đến Cuba, đáp ứng lời kêu gọi viện trợ giúp Cuba khắc phục hậu quả của siêu bão Michelle.

Tháng 1/2002. Những tù nhân đầu tiên bị bắt trong chiến dịch do Hoa Kỳ dẫn đầu ở Afganistan, những người bị nghi ngờ có liên quan đến tổ chức Al Quaeda; được đưa tới Cuba, giam ở nhà tù tại Vịnh Guantanamo.

Tháng 5/2002. Thứ trưởng ngoại giao Hoa Kỳ John Bolton cáo buộc Cuba phát triển vũ khí sinh học. Hoa Kỳ liệt Cuba vào một trong các nước thuộc “trục ma quỷ.”

Tháng 5/2002. Cựu tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter đã ghi dấu ấn thiện chí khi là người đã từng giữ chức vụ tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên thăm Cuba từ sau năm 1959, ông đi thăm một vòng các trung tâm khoa học, để giúp làm sáng tỏ nghi vấn về vũ khí sinh học của Cuba.

Tháng 10/2004. Tổng thống Hoa Kỳ George Bush ra một số chính sách mới nhằm chấm dứt chế độ cộng sản ở Cuba, trong đó có hạn chế du lịch của người Mỹ tới Cuba, kiểm soát kiều hối “lậu” và một số chiến dịch tuyên truyền chống Chính phủ Cuba Cách mạng. Một cơ quan mới được thành lập, “Ủy ban hỗ trợ Cuba tự do.”

Tháng 8/2006. Tổng thống Hoa Kỳ George W Bush trong câu bình luận đầu tiên của mình về tình trạng sức khỏe của Fidel Castro vừa trải qua cuộc phẫu thuật và phải trao quyền cho em trai Raoul Castro, rằng người Cuba nên có những thay đổi theo hướng dân chủ.

Tháng 12/2006. Phái đoàn lớn nhất của Quốc hội Hoa Kỳ tới Cuba kể từ sau 1959. Jeff Flake, nghị sỹ đàng Cộng hòa dẫn đầu một nhóm các đoàn đại biểu Đảng 10 thành viên, cho biết ông muốn để khởi động một "kỷ nguyên mới trong quan hệ Hoa Kỳ-Cuba", nhưng nhóm bị từ chối một cuộc họp với Raul Castro.

Tháng 7/2007. Raoul Castro đang tạm nắm quyền, ngỏ ý muốn mở ra một quan hệ ấm hơn với Hoa Kỳ, bằng cách nối lại các đối thoại, nhưng chỉ sau cuộc bầu cử Tổng thống vào năm 2008.

Tháng 2/2008. Raul Castro chính thức trở thành lãnh đạo số một của Cuba. Washington kêu gọi Cuba hãy tổ chức tuyển cử tự do và dân chủ, đồng thời thông báo rằng lệnh cấm vận sẽ tiếp tục được duy trì.

Tháng 11/2008. Barack Obama được bầu làm Tổng thống Hoa Kỳ.

Tháng 12/2008. Một cuộc thăm dò được tiến hành, cho thấy đa số người Mỹ gốc Cuba sống ở Miami muốn chấm dứt lệnh cấm vận của Mỹ chống Cuba.

Tháng 4/2009: Tổng thống Obama bỏ những hạn chế về du lịch gia đình và kiều hối về Cuba.

Tháng 12/2009: công dân Mỹ Alan Gross bị giam giữ tại Cuba, với cáo buộc làm gián điệp cho Washington.

Tháng 11/2010: Nhà hát Ballet Mỹ thăm Cuba lần đầu tiên trong 50 năm, là hoạt động giao lưu văn hóa mới nhất.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (trái) chào mừng công dân Mỹ 
Alan Gross hồi hương sau 5 năm bị giam ở Cuba 
Ảnh: Reuters
Tháng 10/2011. Điệp viên Cuba bị kết án Rene Gonzalez được thả theo kế hoạch từ một nhà tù Florida. Gonzalez là một thành viên của nhóm “Cuba Five”, (Năm người Cuba) bị kết án tù ngồi từ năm 2001 tại Mỹ với tội danh làm gián điệp. La Havana đã liên tục kêu gọi trả tự do cho những người này.

Tháng 12/2011. Mỹ một lần nữa kêu gọi trả tự do cho Alan Gross, một người Mỹ đang thụ bản án15 năm trong một nhà tù Cuba, do đã đưa các thiết bị internet vào nước này. Việc Cuba từ chối trả tự do cho ông này đã làm đóng băng quan hệ hai nước trong một thời gian.

Tháng 9/2012: Cuba cho thấy họ sẵn sàng đàm phán với Washington về việc tìm kiếm một giải pháp cho vụ Alan Gross.

Ngày 16/12/2014, tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro đã có cuộc điện đàm kéo dài 45 phút, theo đó, hai bên đồng ý bắt đầu quá trình bình thường hóa quan hệ Cuba – Hoa Kỳ.

Lịch sử hai nước Hoa Kỳ - Cuba bắt đầu lật sang một trang mới của hòa bình và phát triển, sau tròn 56 năm thù địch và đóng băng. 
_____________ 
Theo các tài liệu:
“Lịch sử quan hệ ngoại giao từ 1919 đến nay” – Jean Baptiste Duroselle, những người dịch Lưu Đoàn Huynh, Quách Ngọc Bảo; bản xuất bản của Học viện Quan hệ quốc tế (nay là học viện Ngoại giao), 1994. Có tham khảo thêm bản pdf “Histoire diplomatique de 1919 à nos jours” Paris, Dalloz, 1974, 871 trang.

“Quan hệ Cuba – Hoa Kỳ” – BBC bản tiếng Anh (“US-Cuba relations”) 11/10/2012

http://www.bbc.com/news/world-latin-america-12159943

Đọc lại phần 2 tại đây

Đọc lại phần 1 tại đây

Bài trên "Tuần Việt Nam" (bút danh Phúc Lai) tại đây

Tham gia thảo luận trên Facebook tại đây 

No comments:

Post a Comment